Stap voor stap richting een toegankelijk zaaksysteem

De formulieren en persoonlijke internetpagina (PIP) van ons zaaksysteem xxllnc Zaken voldoen aan de vereisten voor WCAG 2.1, niveau AA. Dat betekent dat deze onderdelen van het zaaksysteem ook toegankelijk zijn voor inwoners met een fysieke beperking, zoals blindheid of een spierziekte. Wat er allemaal komt kijken bij het toegankelijk maken van het zaaksysteem, leggen we uit in deze blog.

Overheidssoftware voor iedereen

Het gebruiken van websites en applicaties is vaak lastig voor mensen met een fysieke beperking. Blinden en slechtzienden zien een pop-up bijvoorbeeld niet of kunnen lichtgrijze letters niet lezen. Mensen met een spierziekte hebben dan weer moeite met het navigeren door een website. Als softwaremakers zijn we ons daar dan ook extra bewust van. Allesoversport.nl, een website van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, bracht de cijfers in kaart:

• Ongeveer 1 op de 10 Nederlanders heeft een matige of ernstige beperking. Dat zijn 1,7 miljoen mensen van 12 jaar en ouder.
• Ongeveer 440.000 mensen hebben een verstandelijke beperking, van wie ongeveer 70.000 mensen een ernstige beperking.
• Een geschatte 3,5% van de kinderen en jongeren tot 18 jaar heeft een beperking.
• Daarnaast zijn er naar schatting 2 miljoen mensen met een psychische stoornis. Daarvan hebben 281.000 mensen een ernstige psychische aandoening.

Uit de cijfers kunnen we dus wel opmaken dat een groot deel van de Nederlanders een fysieke of mentale beperking heeft. Het zou onredelijk zijn om van al deze mensen te verwachten dat ze afzien van het gemak van online toepassingen, zodat ze voor elke vraag en ieder verzoek naar de gemeentebalie moeten. Dat is de reden dat toegankelijke websites en applicaties zo belangrijk zijn.

Webtoegankelijkheid: wat is dat eigenlijk?

Wanneer ook mensen met een beperking gebruik kunnen maken van alle mogelijkheden die websites en applicaties bieden, spreken we van webtoegankelijkheid. Alle belangrijke elementen van een website kunnen dan worden voorgelezen door een screen reader zoals JAWS, NV Access of VoiceOver van Apple. Ook zijn kleurcontrasten helder en gaat navigeren simpel.

De Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) van de Accessibility Foundation is het basisdocument dat wereldwijd richting geeft aan webtoegankelijk ontwikkelen. Van gemeenten wordt verwacht dat ze deze richtlijnen volgen. Dit is ook wettelijk geregeld met het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid (2018), dat bepaalt dat websites en mobiele apps van Nederlandse overheidsinstanties moeten voldoen aan de toegankelijkheidseisen. De minimale eis is toegankelijkheid op WCAG versie 2.1, niveau AA. Wanneer je applicaties en website voldoen aan dit niveau, is de content toegankelijk voor de meeste mensen, ongeacht hun beperking.

Verder moeten publieke organisaties voor al hun websites en apps een toegankelijkheidsverklaring maken, publiceren en beheren. Daarin staat welke maatregelen worden genomen om de website toegankelijk te maken en te houden, inclusief een planning.

Advies van Stichting Accessibility

Ons zaaksysteem xxllnc Zaken wordt niet alleen door medewerkers van gemeenten gebruikt; inwoners kunnen zelf zaken regelen door middel van een persoonlijke internetpagina (PIP) en formulieren. De afgelopen paar jaar heeft ons productteam veel tijd gestoken in het toegankelijker maken van deze onderdelen.

Tijdens het ontwikkelproces gaven de experts van de Stichting Accessibility ons houvast. Deze organisatie zet zich in voor een digitaal, fysiek en sociaal toegankelijke samenleving. Hun technische team bestaat uit medewerkers die ook strategisch en praktisch kunnen meedenken. Ze analyseerden waar de verbeterpunten in ons product zaten en ondersteunden de coders bij het implementeren daarvan. Ook deelden ze hun kennis in vakinhoudelijke trainingen.

Implementatie webtoegankelijkheid

Toegankelijkheid verbeteren is een flinke uitdaging. Tot in de kleinste details moet het ontwerp van de site kloppen. Zowel de voorkant en de achterkant. Met advies van de stichting hebben we steeds weer gesleuteld aan de kleinste details tot het goed was. In november was het zover: na een jaar code schrijven voldeden we aan WCAG 2.1, niveau AA. Dit zijn de belangrijkste resultaten:

• Onze coders hebben alle relevante grafische elementen, zoals illustraties en knoppen, voorzien van beschrijvingen (Alt-tags). Zo kan een screen reader voorlezen wat er op het scherm te zien is.
• Met de Tab- en pijltjestoetsen kun je door onze formulieren navigeren, niet alleen van links naar rechts, maar ook van boven naar beneden. Dit is belangrijk voor mensen die door een fysieke beperking niet op andere manieren kunnen navigeren.
• We gebruiken extra scherpe kleurcontrasten voor grafische elementen zoals knoppen. Dit is belangrijk voor burgers met een visuele beperking.
• Interactieve elementen zoals knoppen zijn voorzien van een aria-label. Dat communiceert de functie van de knop aan de screen reader. De software vertelt daardoor wat de knop doet, bijvoorbeeld ‘knop, tekst: opslaan’ (dus niet alleen ‘knop’).

We zijn erg trots op de stappen die ons hardwerkende team en de mensen van Stichting Accessibility hebben gezet. In deze steeds verder digitaliserende wereld moet iedereen online met de overheid kunnen communiceren, en dat hebben we voor de formulieren en de PIP van xxllnc Zaken in ieder al mogelijk gemaakt.