De bruidsschat ingewikkeld? Zo werk je eenvoudiger met het DSO

Na 5 keer uitstel is 1 januari 2024 de nieuwe streefdatum dat de Omgevingswet moet ingaan. Gemeenten zijn dan verantwoordelijk voor de uitvoer van een groot aantal regels die tot dan toe bij het Rijk lagen. Om gemeenten hierin te helpen heeft de Rijksoverheid de regels in één pakket samengevoegd: de bruidsschat. Toch blijkt de vertaling van deze regels naar de praktijk een uitdaging. Wij zijn deze uitdaging aangegaan met als doel: de bruidsschat begrijpelijk én beheersbaar te maken.

Zo werken toepasbare regels

Vrijwel niemand kent het wetboek tot in detail uit het hoofd. Wanneer je wetten opzoekt, zijn die vaak op een complexe manier opgeschreven: zinnen zijn lang en er komen allerlei scenario’s voorbij. Of je nu een hoge ambtenaar bent of een inwoner, zonder juridische achtergrond heb je behoefte aan simpele taal die bovendien is toegesneden op de specifieke situatie.

Daar komen toepasbare regels om de hoek kijken. Die zijn de vertaling van juridische regels naar de praktijk in de vorm van een vraag-en-antwoordspel. Stel, een burger wil de boom in zijn tuin kappen. Hij gaat naar de website van zijn gemeente en klikt op de knop ‘Vergunningscheck’. Het systeem schotelt hem dan de vraag voor: “Wil je een boom kappen of snoeien?” Voor wie ‘kappen’ invult, is de vervolgvraag: “Is de diameter van de boom groter dan 40 cm?” etc. Stap voor stap komt het achterliggende systeem te weten wat de situatie precies is, waarna de burger een gericht antwoord krijgt over welke regels er gelden.

Wat staat er in de bruidsschat?

Gemeenten moeten de komende tijd aan de slag met toepasbare regels. Door de komst van de Omgevingswet verplaatsen allerlei regels zich van het Rijk naar de gemeenten. Het gaat onder andere om regels en vergunningschecks rondom milieubelastende activiteiten, geluid, lozingen en bouwen. De gemeente moet deze regels opstellen, verifiëren en registreren in het DSO (Digitale Stelsel Omgevingswet), het systeem dat handen en voeten geeft aan de Omgevingswet.

Om gemeenten op weg te helpen, heeft de Rijksoverheid de regels in een pakket van zo’n 150 toepasbare regels gebundeld: de bruidsschat, die bestaat uit:

• Toepasbare regels voor alle vergunningaanvragen en informatieplichten;
• Toepasbare regels voor de meest gebruikte vergunningschecks;
• Toepasbare regels voor maatregelen op maat.

In 2029 moeten gemeenten alle regels uit de bruidsschat hebben verwerkt in een omgevingsplan. Daar komt nog een hoop werk bij kijken. Rijkswaterstaat heeft al een grote slag geslagen met het opstellen van toepasbare regels in de bruidsschat. Toch zien wij daarin nog de nodige uitdagingen en ruimte voor verbetering. Toepasbare regels moeten namelijk toegankelijk zijn voor alle burgers en beheer moet voor de gemeenten laagdrempelig zijn. Nu bestaan de vragen vaak nog uit lange zinnen en zijn toelichtingen grote stukken tekst. “Er zit nog een kloof tussen de juridische werkelijkheid en de werkelijkheid van burgers die hun aanvraag doen” zoals Maarten Bosveld, onze adviseur Toepasbare Regels bij team xxllnc Productiviteit, toelicht.

Een versimpelde bruidsschat

Maarten en zijn collega’s van team Productiviteit namen de taak op zich de bruidsschat voor klanten te vertalen naar toepasbare regels die ze ook echt kunnen gebruiken in hun dagelijkse werk. De eisen: iedereen moet de teksten kunnen begrijpen (ongeveer B1-niveau) en ze moeten makkelijk te beheren zijn voor de klanten.

Om dit voor elkaar te krijgen hebben we medewerkers met een juridische en technische achtergrond bij elkaar gezet. Die hebben in xxllnc Toepasbare Regels (eerder bekend als Berkeley Modeler) de formulering van de regels vereenvoudigd en ook de modellen van de bruidsschat compacter gemaakt. Zo kunnen gemeenten en waterschappen de toepasbare regels aanbieden aan het DSO.

Een ander knelpunt rondom de bruidsschat: het lokale maatwerk ontbreekt. De regels moeten worden aangevuld met regels die lokaal gelden. Een gemeente kan bijvoorbeeld voor vrij bouwen zijn en afwijkende regels rondom dakkapellen hebben. Als gemeente kun je zelf relevante beslisbomen inrichten, maar dat werk kunnen we je ook uit handen nemen.

Altijd kennis in huis met een beheercontract

Nog afgezien van de bruidsschat, leidt de Omgevingswet in z’n algemeenheid tot veel zorgen bij gemeenten. Er is intern op een breder terrein meer juridische kennis nodig dan voorheen. Door het permanente personeelstekort kan het lastig zijn om hiervoor de juiste mensen te vinden. Tel daarbij op dat de interne experts die er wel zijn soms besluiten ergens anders te gaan werken. Of dat nou in of buiten de organisatie is, het feit blijft dat kennis daardoor helaas wegloopt.

Gelukkig kunnen wij dat tekort oplossen. Met een beheercontract nemen wij vrijwel al het werk rondom toepasbare regels over. Denk daarbij aan:

• up-to-date houden van de toepasbare regels;
• doorontwikkeling van de bruidsschat;
• analyses en daaruit volgende (juridische) adviezen;
• verdiepingscursussen.

Mocht je hiermee aan de slag willen, neem dan contact op met accountmanager Julius de Ruiter via julius.deruiter@xxllnc.nl. Wij helpen jouw organisatie graag verder met een goede voorbereiding op de Omgevingswet.